www.dolinadolnejodry.fora.pl

Chris

Na północ od wsi Widuchowa, na przeciwnym brzegu znajduje się jaz. Miejsce w którym zaczyna się Międzyodrze. Poniżej fragmenty tekstu autorstwa Michała Urbańskiego. Pierwotnie ukazał się on w Gryfińskim Kwartalniku Historycznym nr 7.

Jaz zbudowany w 1914 r. w Widuchowej na początku Odry Zachodniej jest budowlą piętrząca typu zastawkowego, przecinającą Odrę na całej szerokości (dł. jazu 78 m). Miał on za zadanie skierowanie wody do nowego (przekopanego) koryta Odry Wschodniej i zabezpieczenie koryta Odry Zachodniej przed nadmierną erozją, ponieważ woda miała naturalną skłonność do kierowania się korytem zachodnim. Wytworzona, w skutek piętrzenia, różnica poziomów zwierciadła wód, między oboma ramionami rzeki stwarzała możliwość częściowego grawitacyjnego odprowadzenia wód z polderów. Niższy poziom wody w Odrze Zachodniej umożliwiał grawitacyjne spłynięcie większej ilości wody. Dlatego wszystkie przepusty wałowe znajdują się przy Odrze Zachodniej. Z tego samego powodu znajdują się z tej strony wszystkie przepompownie, które dzięki niższemu stanowi lustra wody w Odrze Zachodniej pompowały wodę z kanałów na niższą wysokość niż przy Regalicy.

W trakcie prac przygotowawczych wprowadzono do projektu istotne korekty. Zamiast planowanego jazu stałego zbudowano jaz zastawkowy, który pozwalał regularnie zasilać Odrę Zachodnia w minimalne przepływy, co pozwalało na odświeżanie wód Odry Zachodniej, poprawiając stan sanitarny wody zwłaszcza dla Gartz i Szczecina.

Jaz ma 78 m długości, podzielony na 5 przęseł o szerokości w świetle 15,60 m każde. Każde przęsło jest jeszcze wewnętrznie podzielone na 8 przedziałów za pomocą kładzionych odrzwi. Przyczółki i filary betonowe pokryte są okładziną z płyt granitowych. Do obsługi jazu służy suwnica bramowa poruszająca się wzdłuż budowli po szynach ułożonych na pomoście. Od 1986 wózek suwnicowy posiada napęd elektryczny i zaopatrzony jest w wyciągarki do podnoszenia zastawek.